تعریف نقدینگی
نقدینگی یا liquidity به این موضوع اشاره دارد که چقدر راحت می توان یک دارایی یا اوراق بهادار را بدون اینکه بر قیمت آن در بازار تأثیر بگذارد، تبدیل به وجه نقد کرد. نقدشونده‌ترین دارایی، خود پول نقد است.
نکات کلیدی نقدینگی
- نقدینگی به‌سهولت تبدیل یک دارایی یا اوراق بهادار به وجه نقد، بدون تأثیر بر قیمت آن در بازار اشاره دارد.
- پول، نقدشونده‌ترین دارایی است، درحالی‌که دارایی‌های ملموس نقدشوندگی کمتری دارند. دو نوع اصلی نقدینگی عبارت‌اند از نقدینگی بازار و نقدینگی حسابداری.
- نسبت‌های جاری، سریع و نقدی معمولاً برای اندازه‌گیری نقدینگی استفاده می‌شوند.
معنا و مفهوم نقدینگی
نقدینگی میزان سهولت خرید یا فروش سریع یک دارایی در بازار طبق قیمت ارزش ذاتی آن است. به‌طورکلی، پول نقد، نقدشونده‌ترین دارایی در نظر گرفته می‌شود زیرا میتواند به‌سرعت و به‌آسانی به دارایی‌های دیگر تبدیل شود. دارایی‌های مشهود، مانند املاک، آثار هنری و آثار کلکسیونی، همگی به طور نسبی نقدشونده هستند. سایر دارایی‌های مالی، از سهام گرفته تا واحدهای مشارکتی، در محل‌های مختلفی از طیف نقدینگی قرار می‌گیرند.
به‌عنوان‌مثال، اگر شخصی یک یخچال 1000 دلاری بخواهد، پول نقد دارایی است که به‌راحتی می‌توان از آن برای تهیه آن استفاده کرد. اگر آن شخص پول نقد نداشته باشد اما یک مجموعه کتاب کمیاب داشته باشد که 1000 دلار ارزش‌گذاری شده است، بعید است کسی را پیدا کند که بخواهد یخچال را با مجموعه‌اش عوض کند. در عوض، وی باید مجموعه کتاب خود را بفروشد و از پول نقد برای خرید یخچال استفاده کند.
اگر این فرد بتواند ماه‌ها یا سال‌ها برای خرید صبر کند، مشکلی نیست، اما اگر فقط چند روز فرصت داشته باشد، ممکن است مشکل‌آفرین شود. در این صورت مجبور می‌شود به‌جای اینکه منتظر خریداری باشد که مایل به پرداخت تمام ارزش کتاب‌ها باشد، آنها را با تخفیف بفروشد. کتاب‌های کمیاب نمونه‌ای از دارایی‌های غیرنقدی هستند.
دو معیار اصلی برای نقدینگی وجود دارد: نقدینگی بازار و نقدینگی حسابداری.
نقدینگی بازار
نقدینگی بازار مفهومی است که در آن یک بازار، مانند بازار سهام یک کشور یا بازار املاک و مستغلات یک شهر، امکان خریدوفروش دارایی‌ها را باقیمت‌های ثابت و شفاف فراهم می‌کند. در مثال بالا، بازار یخچال در ازای کتاب‌های کمیاب به‌قدری غیرنقدی است که برای همه اهداف نمی‌توان از آن استفاده کرد.
از سوی دیگر، بازار سهام نقدینگی بازار بالاتری دارد. اگر یک سهام حجم معاملات بالایی داشته باشد که تحت سلطه فروش نیست، قیمتی که خریدار به‌ازای هر سهم (قیمت پیشنهادی) پیشنهاد می‌کند و قیمتی که فروشنده مایل به پذیرش آن است (قیمت تقاضا) نسبتاً نزدیک به یکدیگر خواهد بود.
بنابراین، سرمایه‌گذاران مجبور نخواهند بود که برای فروش سریع، از سودهای تحقق‌نیافته دست بکشند. زمانی که فاصله بین قیمت‌های پیشنهادی و درخواستی کمتر می‌شود، بازار نقدشونده‌تر است، و وقتی این فاصله بیشتر می‌شود، در عوض بازار نقدتر می‌شود. بازارهای املاک و مستغلات معمولاً نقدشوندگی بسیار کمتری نسبت به بازارهای سهام دارند. نقدشوندگی بازارهای سایر دارایی‌ها، مانند قراردادها، ارزها یا کالاها، اغلب به‌اندازه ی آنها و میزان مبادلات باز برای معامله در آنها بستگی دارد.
نقدینگی حسابداری
نقدینگی حسابداری، به میزان سهولت انجام تعهدات مالی یک فرد یا شرکت با دارایی‌های نقدی در دسترس خود و توانایی پرداخت بدهی‌ها در زمان سررسید را اندازه‌گیری می‌کند.
در مثال بالا، دارایی‌های مجموعه‌دار کتاب کمیاب نسبتاً غیرنقدی هستند و احتمالاً تمام ارزش 1000 دلاری خود را ندارند. از نظر سرمایه‌گذاری، ارزیابی نقدینگی حسابداری به معنای مقایسه دارایی‌های نقدی با بدهی‌های جاری یا تعهدات مالی است که ظرف یک سال سررسید می‌شوند.
تعدادی نسبت وجود دارد که نقدینگی حسابداری را اندازه‌گیری می‌کند که در تعریف دقیق «دارایی‌های نقد» متفاوت است. تحلیلگران و سرمایه‌گذاران از این موارد برای شناسایی نقدینگی بالای شرکت‌ها استفاده می‌کنند. همچنین معیاری برای عمق بازار در نظر گرفته می‌شود.
اندازه گیری نقدینگی
تحلیلگران مالی به توانایی یک شرکت در استفاده از دارایی‌های نقدی برای پوشش تعهدات کوتاه‌مدت خود نگاه می‌کنند. به‌طورکلی، هنگام استفاده از این فرمول‌ها، نسبت بیشتر از یک مطلوب است.
نسبت جاری
نسبت جاری، ساده‌ترین و سهل گیرترین نسبت است. این نسبت، دارایی‌های جاری (آنهایی که به طور منطقی می‌توانند در یک سال به پول نقد تبدیل شوند) در برابر بدهی‌های جاری را اندازه‌گیری می‌کند. فرمول آن خواهد بود:
بدهی‌های جاری / دارایی‌های جاری = نسبت جاری
نسبت سریع (نسبت تست محک سریع)
نسبت سریع، یا نسبت تست محک سریع، کمی سختگیرانه‌تر است. موجودی‌ها و سایر دارایی‌های جاری را که به‌اندازه وجه نقد و معادل‌های نقدی، حساب‌های دریافتنی و سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت نقدینگی ندارند، در نظر نمی‌گیرد. فرمول آن این است:
بدهی‌های جاری / (پول نقد و معادل‌های نقدی + سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت + حساب‌های دریافتنی) = نسبت سریع
نسبت تست محک سریع (واریانس)
واریانس نسبت محک سریع، به‌سادگی موجودی را از دارایی‌های جاری کم می‌کند و آن را کمی سخاوتمندانه‌تر می‌کند:
بدهی‌های جاری / (هزینه‌های پیش‌پرداخت – موجودی‌ها – دارایی‌های جاری) = (واریانس) نسبت تست محک سریع
نسبت نقدی
نسبت نقدی دقیق‌ترین نسبت نقدینگی است. این نسبت، به جز حساب‌های دریافتنی و همچنین موجودی‌ها و سایر دارایی‌های جاری، دارایی‌های نقدی را دقیقاً به‌عنوان پول نقد یا معادل‌های نقدی تعریف می‌کند.
بیش از نسبت جاری یا نسبت تست محک سریع، نسبت نقدی، توانایی یک دارایی را برای نقدی ماندن ارزیابی می‌کند چراکه حتی شرکت‌های بسیار سودآور نیز در صورت عدم واکنش به رویدادهای پیش‌بینی‌نشده را دارند ممکن است با مشکل مواجه شوند. فرمول آن بدین شرح است:
بدهی‌های جاری / وجه نقد و معادل‌های نقدی = نسبت نقدی
مثال برای نقدینگی
از نظر سرمایه‌گذاری، سهام ها به‌عنوان نقدشونده‌ترین دارایی‌ها محسوب می‌شوند. اما وقتی صحبت از نقدینگی به میان می‌آید، همه سهام ها یکسان نیستند. برخی از سهام فعال‌تر از سایرین در بورس معامله می‌شوند، به این معنی که بازار بیشتری برای آنها وجود دارد. به‌عبارت‌دیگر، معامله گران و سرمایه‌گذاران علاقه بیشتر و ثابت‌تری به آنها دارند. این سهام های نقدی معمولاً با حجم روزانه اندازه‌گیری می‌شوند که این میتواند در میلیون‌ها یا حتی صدها میلیون سهم باشد.
به‌عنوان‌مثال، در 26 آوریل 2019، 8.4 میلیون سهم Amazon.com (AMZN) در NASDAQ معامله شد. درحالی‌که این مقدار ممکن است نقدینگی خوبی به نظر برسد، اما هنوز نقدینگی آن بسیار کمتر از مثلاً اینتل (INTC) است که در آن روز NASDAQ با حجم 72 میلیون سهم یا فورد موتور (F) که با حجم 156 میلیون سهم، بالاترین در بورس نیویورک (NYSE) بود، نقدشونده‌ترین سهام ایالات متحده در آن روز را به خود اختصاص دادند.
چرا نقدینگی مهم است؟
اگر بازارها نقدشونده نباشند، فروش یا تبدیل دارایی‌ها یا اوراق بهادار به پول نقد دشوار می‌شود. به‌عنوان‌مثال، شما ممکن است یک میراث خانوادگی بسیار کمیاب و ارزشمند داشته باشید که 150000 دلار ارزیابی می‌شود.
بااین‌حال، اگر بازاری برای کالای شما وجود نداشته باشد (یعنی هیچ خریداری) بی‌ارزش کی شود، زیرا هیچ‌کس پولی نزدیک به ارزش تخمینی آن پرداخت نمی‌کند و در نتیجه این دارایی بسیار غیرنقدی است. حتی ممکن است نیاز به استخدام یک شرکت حراج داشته باشید که به‌عنوان یک کارگزار عمل کرده و خریداران بالقوه و علاقه‌مند را شناسایی کند که این امر مستلزم زمان و هزینه است.
بااین‌حال، دارایی‌های نقدی را می‌توان به‌راحتی، سریع، باارزش کامل و با هزینه کم فروخت. شرکت‌ها همچنین باید دارایی‌های نقدی کافی برای پوشش تعهدات کوتاه‌مدت خود مانند صورت‌حساب‌ها یا حقوق و دستمزد داشته باشند، در غیر این صورت با بحران نقدینگی مواجه می‌شوند که میتواند منجر به ورشکستگی شود.
نقدشونده‌ترین دارایی‌ها یا اوراق بهادار کدام‌اند؟
پول نقد، نقدشونده‌ترین دارایی است و پس از آن معادل‌های نقدی که بازارهای پول، گواهی‌های سپرده یا سپرده‌های مدت‌دار هستند، قرار می‌گیرند. اوراق بهادار قابل‌فروش مانند سهام و اوراق قرضه نیز اغلب بسیار نقد هستند و می‌توانند به‌سرعت از طریق یک کارگزار فروخته شوند. سکه‌های طلا و کلکسیون‌های خاص نیز ممکن است به‌راحتی به‌صورت نقدی فروخته شوند.
دارایی‌ها یا اوراق بهادار غیرنقدی چه هستند؟
اوراق بهاداری که در خارج از بورس (OTC) معامله می‌شوند، مانند برخی از اوراق بهادار مشتقه پیچیده، اغلب به طور کامل نقدشونده نیستند. برای افراد، یک خانه، یا یک خودرو تا حدودی نقدشونده نیستند، زیرا ممکن است چندین هفته یا ماه طول بکشد تا خریدار پیدا شود، و چندین هفته دیگر نیز برای نهایی کردن معامله و دریافت پول طول بکشد. علاوه بر این، هزینه‌های کارگزاران معمولاً بسیار زیاد است (به‌عنوان‌مثال، به طور متوسط 5-7٪ برای یک مشاور املاک).
چرا برخی از سهام ها نقد شونده تر از بقیه هستند؟
نقدشونده‌ترین سهام، سهامی است که موردعلاقه ی بسیاری از بازیگران مختلف بازار باشد و حجم معاملات روزانه زیادی دارد. چنین سهام هایی همچنین تعداد بیشتری از بازارسازان را جذب می‌کند و بازار دوطرفه فشرده‌تری را ایجاد می‌کند.
سهام غیر نقدشونده فاصله ی قیمتی خریدوفروش بیشتر و عمق بازار کمتری دارد. این سهام ها کمتر شناخته شده هستند، حجم معاملات پایین‌تری دارند و اغلب دارای ارزش بازار و نوسان کمتری هستند. بنابراین، سهام یک بانک بزرگ چندملیتی نسبت به یک بانک کوچک منطقه‌ای نقدشوندگی بیشتری دارد.
مقالات دیگر ما در محک آکادمی در حوزه مالی و کسب‌وکار را نیز مطالعه کنید.
منبع:
