یارانه، پرداختی است که از سمت دولت به اشخاص یا کسب و کارها به طور مستقیم یا غیرمستقیم انجامی شود و می تواند براساس سیاست های اقتصادی یا سیاسی- اجتماعی باشد. پرداخت یارانه همواره حامیان و منتقدانی را در نظریه های اقتصادی داشته است.
تعریف یارانه
یارانه، مزایایی است که معمولاً توسط دولت به یک فرد، کسب و کار یا مؤسسه داده می شود و می تواند مستقیم (مانند پرداخت های نقدی) یا غیر مستقیم (مانند معافیت های مالیاتی) باشد. یارانه معمولاً برای برداشتن باری از دوش مردم اعطا می شود و اغلب به نفع عموم مردم در نظر گرفته می شود و در جهت ترویج یک سیاست اقتصادی است.
نکات کلیدی پیرامون یارانه
- یارانه، پرداختی مستقیم یا غیرمستقیم به افراد یا شرکت ها است که معمولاً به صورت پرداخت نقدی از سوی دولت یا کاهش هدفمند مالیات است.
- در تئوری اقتصادی، یارانه ها را می توان برای جبران شکست های بازار و اثرات خارجی برای دستیابی به کارایی اقتصادی بیشتر استفاده کرد.
- منتقدان یارانه ها به مشکلات محاسبه بهینه آن ها، غلبه بر هزینه های غیرقابل مشاهده آن ها و افزایش یارانه ها بیش از سود آن ها به دلیل مشوق های سیاسی اشاره می کنند.
ساز و کار یارانه ها چگونه است؟
یارانه معمولاً نوعی پرداخت است که به طور مستقیم یا غیرمستقیم به فرد یا واحد تجاری دریافت‌کننده ارائه می‌شود. یارانه ها اغلب به عنوان نوعی کمک مالی ویژه در نظر گرفته می شوند، زیرا باری را که قبلاً بر عهده ی گیرنده گذاشته شده بود کاهش می دهند یا با ارائه حمایت مالی، اقدام خاصی را ترویج می کنند.
یارانه یک هزینه ی فرصت از دست رفته دارد. اگر یارانه کشاورزی دوران رکود را مجدداً در نظر بگیریم می بینیم که تأثیرات بسیار مشهودی داشت و کشاورزان شاهد افزایش سود و استخدام کارگران بیشتری بودند. هزینه های نامرئی این موضوع اتفاقی بود که با همه آن پولها بدون یارانه اتفاق می افتاد. پول یارانه ها باید از درآمد افراد مشمول کسر می شد و مصرف کنندگان وقتی با قیمت های بالاتر مواد غذایی در خواربارفروشی مواجه می شدند دوباره ضربه می خوردند.
انواع یارانه
یارانه معمولاً بخش های خاصی از اقتصاد یک کشور را پشتیبانی می کند. این می تواند با کاهش بار وارده بر روی صنایع به آنها کمک کند یا با حمایت مالی از شرکت ها، پیشرفت های جدیدی را تشویق کند. غالباً، این بخش ها به طور مؤثر از طریق اقدامات اقتصاد عمومی حمایت نمی شوند یا ممکن است توسط فعالیت های اقتصادهای رقابتی تضعیف شوند.
یارانه مستقیم در مقابل یارانه غیرمستقیم
یارانه های مستقیم یارانه هایی هستند که شامل پرداخت واقعی وجوه به یک فرد، گروه یا صنعت خاص است. یارانه های غیرمستقیم یارانه هایی هستند که ارزش پولی از پیش تعیین شده ای ندارند یا شامل هزینه های نقدی واقعی نمی شوند. این یارانه ها می توانند شامل فعالیت هایی مانند کاهش قیمت برای کالاها یا خدمات مورد نیازی باشند که می توانند توسط دولت حمایت شوند. این باعث می شود تا اقلام مورد نیاز کمتر از نرخ فعلی بازار خریداری شوند و در نتیجه برای کسانی که یارانه برای کمک به آنها طراحی شده است، صرفه جویی شود.
یارانه های دولتی
بسیاری از یارانه ها توسط دولت ارائه می شود. دو مورد از رایج ترین انواع یارانه های فردی، پرداخت های رفاهی و مزایای بیکاری است. هدف از این نوع یارانه ها کمک به افرادی است که به طور موقت از لحاظ اقتصادی در رنج هستند. یارانه های دیگری مانند نرخ سود یارانه ای وام های دانشجویی برای تشویق مردم به ادامه تحصیل داده می شود.
با تصویب قانون مراقبت مقرون به صرفه (ACA)، بسیاری از خانواده های آمریکایی بر اساس درآمد و اندازه خانوار واجد شرایط دریافت یارانه شده اند. این یارانه ها برای کاهش هزینه های پرداختی برای حق بیمه طراحی شده اند. در این موارد، وجوه مربوط به یارانه ها مستقیماً به شرکت بیمه ای که حق بیمه به آن تعلق می گیرد ارسال می شود و مبلغ پرداختی خانوار را کاهش می دهد.
یارانه به مشاغل برای حمایت از صنایعی داده می شود که از نظر بین المللی در حال رقابت با رقبایی هستند که قیمت ها را کاهش داده اند، به طوری که تجارت داخلی برای آن ها بدون یارانه سودآور نیست. از نظر تاریخی، اکثریت قریب به اتفاق یارانه ها در ایالات متحده به چهار صنعت اختصاص یافته است: کشاورزی، مؤسسات مالی، شرکت های نفتی و شرکت های آب و برق.
مزایا و معایب یارانه ها
دلایل مختلفی برای ارائه یارانه های عمومی وجود دارد: برخی اقتصادی هستند و برخی سیاسی، و برخی از نظریه توسعه اجتماعی-اقتصادی ناشی می شوند. تئوری توسعه نشان می دهد که برخی از صنایع برای به حداکثر رساندن منافع داخلی نیاز به محافظت در برابر رقابت خارجی دارند.
از نظر فنی، اقتصاد بازار آزاد عاری از یارانه است و تعریف یارانه، آن را به یک اقتصاد مختلط تبدیل می کند. اقتصاددانان و سیاست گذاران اغلب در مورد مزایای یارانه ها، و میزانی که یک اقتصاد باید مختلط باشد، بحث می کنند.
مزایا
اقتصاددانان طرفدار یارانه استدلال می کنند که اختصاص یارانه به صنایع خاص برای حمایت از کسب و کار آن ها و مشاغلی که ایجاد می کنند حیاتی است. اقتصاددانانی که اقتصاد مختلط را ترویج می کنند اغلب استدلال می کنند که یارانه ها برای ارائه سطح بهینه ای از کالاها و خدماتی که منجر به کارایی اقتصادی می شود قابل توجیه است.
در مدل‌های اقتصادی نئوکلاسیک معاصر، شرایطی وجود دارد که عرضه واقعی یک کالا یا خدمات به زیر سطح تعادل تئوریک می‌رسد، یک کمبود ناخواسته که اقتصاددانان آن را شکست بازار می‌نامند.
یکی از اشکال اصلاح این عدم تعادل، یارانه دادن به کالا یا خدماتی است که کمبود عرضه دارند. یارانه هزینه تولید کالا یا خدمات را در بازار کاهش می دهد. اگر سطح مناسبی از یارانه ارائه شود و همه چیز برابر باشد، نارسایی بازار اصلاح خواهد شد.
به عبارت دیگر، بر اساس تئوری تعادل عمومی، یارانه زمانی ضروری است که شکست بازار باعث تولید بسیار کم در یک منطقه خاص می شود. آنها از نظر تئوری، تولید را به سطوح بهینه باز می‌گردانند.
برخی می گویند کالاها یا خدمات چیزی را ارائه می دهند که اقتصاددانان آن را اثرات خارجی مثبت می نامند. هرگاه یک فعالیت اقتصادی منفعت غیرمستقیمی برای طرف ثالثی ایجاد کند، یک اثر خارجی مثبت حاصل می شود.
با این حال، از آنجایی که طرف ثالث مستقیماً وارد تصمیم نمی شود، این فعالیت فقط تا حدی رخ می دهد که مستقیماً به نفع کسانی باشد که مستقیماً درگیر هستند و دستاوردهای اجتماعی بالقوه آن باقی می ماند.
بسیاری از یارانه ها برای تشویق فعالیت هایی اجرا می شوند که اثرات خارجی مثبتی دارند که ممکن است در محیط اجتماعی ارائه نشوند. همتای این نوع یارانه، مالیات بر فعالیت هایی است که اثرات خارجی منفی ایجاد می کنند.
- نکته: برخی از تئوری‌های توسعه استدلال می‌کنند که دولت‌های کشورهای کمتر توسعه‌یافته باید در ابتدای راه به صنایع داخلی یارانه بدهند تا آن ها را از رقابت بین‌المللی محافظت کنند. این یک تکنیک محبوب است که در حال حاضر در چین و کشورهای مختلف آمریکای جنوبی دیده می شود.
معایب
در همین حال، سایر اقتصاددانان معتقدند که نیروهای بازار آزاد باید تعیین کننده بقا یا شکست یک کسب و کار باشند و در صورت شکست، آن منابع باید برای استفاده کارآمدتر و سودآورتر تخصیص یابند. آنها استدلال می کنند که تخصیص یارانه ها به این مشاغل صرفاً به ادامه ناکارآمدی کمک می کند.
اقتصاددانان بازار آزاد به دلایل مختلفی نسبت به یارانه ها محتاط هستند. برخی استدلال می‌کنند که یارانه‌ها به شکلی غیرضروری بازارها را مغشوش کرده، از نتایج کارآمد جلوگیری می‌کنند و منابع را از مصارف مولدتر به موارد کم تر مولد منحرف می‌کنند.
نگرانی‌های مشابهی از جانب کسانی وجود دارد که معتقدند محاسبات اقتصادی بسیار نادرست بوده و مدل‌های اقتصاد خرد برای محاسبه صحیح تأثیر شکست بازار غیر واقعی هستند. برخی دیگر پیشنهاد می کنند که هزینه های دولت برای یارانه ها هرگز به اندازه پیش بینی های دولت موثر نیستند. آنها ادعا می کنند که هزینه ها و پیامدهای ناخواسته اعمال یارانه ها به ندرت ارزش انجام دادن آن را دارند.
مخالفان خاطرنشان می کنند که مشکل دیگر این است که عمل یارانه به فساد در روند سیاسی کمک می کند. بر اساس تئوری های سیاسی انحصارگرایی نظارتی و رانت خواری، یارانه ها به عنوان بخشی از اتحاد نامقدس میان کسب و کارهای بزرگ و دولت به وجود می آیند. شرکت ها اغلب به دولت مراجعه می کنند تا از خود در برابر رقابت محافظت کنند. کسب و کارها نیز به نوبه خود، به سیاستمداران کمک مالی می کنند یا به آنها وعده مزایای پس از حرفه سیاسی خود را می دهند.
حتی اگر یارانه ای با اهداف خوب و بدون هیچ توطئه و خودخواهی برقرار شود، سود افراد دریافت کننده را افزایش می دهند و بنابراین انگیزه ای برای لابی کردن برای تداوم آن ها حتی در زمانی که دیگر مفید نیستند ایجاد می کنند. این مسئله به طور بالقوه باعث می شود منافع سیاسی و تجاری در تضاد با منافع مالیات دهندگان و شرکت ها یا صنایع رقابتی قرار بگیرند.
ملاحظات خاص
چند روش مختلف برای ارزیابی موفقیت یارانه های دولتی وجود دارد. اکثر اقتصاددانان یارانه را در صورتی که نتواند کل اقتصاد را بهبود بخشد، یک شکست می‌دانند. با این حال، اگر به دستیابی به هدف دیگری کمک کنند، سیاستگذاران ممکن است همچنان آن را موفقیت آمیز بدانند. اکثر یارانه ها در مفهوم اقتصادی شکست هایی بلندمدت هستند اما می توانند به اهداف فرهنگی یا سیاسی دست یابند.
نمونه ای از این ارزیابی ها را می توان در رکود بزرگ ایالات متحده مشاهده کرد. رؤسای جمهور هوور و روزولت هر دو کف قیمتی برای محصولات کشاورزی تعیین کرده و به مبالغی را به کشاورزان پرداخت کردند تا محصول تولید نکنند. هدف سیاست آنها جلوگیری از کاهش قیمت مواد غذایی و حمایت از کشاورزان کوچک بود. تا این حد، یارانه موفقیت آمیز بود
اما اثر اقتصادی کاملاً متفاوت بود. قیمت‌های مصنوعی بالای مواد غذایی، استاندارد زندگی مصرف‌کنندگان را کاهش داد و مردم را مجبور کرد که برای غذا بیشتر از قبل هزینه کنند. کسانی که خارج از صنعت کشاورزی بودند از نظر اقتصادی وضعیت بدتری داشتند.
گاهی اوقات ممکن است به نظر برسد که یارانه ها همچنان به ایجاد یک بازار مصنوعی ادامه می دهند، اما عوامل دیگری وجود دارد که آنها را حفظ می کند. یارانه تولید توسط کشورهای گروه 20 از سال 2017 تا 2019 به طور متوسط 290 میلیارد دلار در سال بوده که 95 درصد آن به نفت و گاز اختصاص دارد. در همین حال، یارانه مصرف جهانی در سال 2019، 320 میلیارد دلار بود که عمدتاً برای نفت و گاز بود.
یارانه مصرف در صنعت نفت و گاز با کاهش مصنوعی قیمت سوخت‌های فسیلی، باعث مصرف بیش از حد را می شود. با این حال، این یارانه‌ها (در هر دو بخش تولید و مصرف) از حمایت‌های سیاسی و سیستمی زیادی از سوی مصرف‌کنندگان و شرکت‌های انرژی برخوردار است که در صورت تحقق اصلاحات، تحت‌تاثیر قرار خواهند گرفت.
از نظر اقتصاد سیاسی عملگرا، یارانه از دیدگاه طرفداران آن در صورتی موفق است که بتواند به انتقال ثروت به ذینفعان و کمک به انتخاب مجدد حامیان سیاسی خود شود.
قوی‌ترین حامیان یارانه‌ها کسانی هستند که مستقیم یا غیرمستقیم از آن ها سود می‌برند، و حمایت از سفره ی مردم، فریب قدرتمندی برای سیاستمداران و سیاستگذاران است.
تفاوت بین یارانه های مستقیم و غیرمستقیم چیست؟
یارانه های مستقیم یارانه هایی هستند که شامل پرداخت واقعی وجوه به یک فرد، گروه یا صنعت خاص است. یارانه های غیرمستقیم یارانه هایی هستند که ارزش پولی از پیش تعیین شده ای ندارند یا شامل پرداخت هزینه های نقدی واقعی نمی شوند. اینها شامل فعالیت هایی مانند کاهش قیمت برای کالاها یا خدمات مورد نیاز مردم باشد که می تواند توسط دولت حمایت شود.
موضع طرفداران یارانه چیست؟
یارانه ها در اقتصادهای ترکیبی وجود دارند. طرفداران استدلال می کنند که تخصیص یارانه به صنایع خاص برای حمایت از کسب و کار آن ها و مشاغلی که ایجاد می کنند حیاتی است. آنها همچنین معتقدند که یارانه ها برای ارائه سطحی بهینه از کالاها و خدمات قابل توجیه است که منجر به کارایی اقتصادی می شود.
موضع مخالفان یارانه چیست؟
از نظر فنی، اقتصاد بازار آزاد عاری از یارانه است. مخالفان یارانه معتقدند که نیروهای بازار باید تعیین کنند که یک تجارت باقی بماند یا شکست بخورد. در صورت شکست، آن منابع برای استفاده کارآمدتر و سودآورتر تخصیص می یابد. آنها استدلال می کنند که یارانه ها به طرزی غیرضروری بازارها را مخدوش کرده و از کارآمدی جلوگیری می کنند زیرا منابع از حالت مولد به موارد کم تر مولد منحرف می شوند.
محک آکادمی، مرجع مقالات حوزه مالی و کسب و کار
منبع:
